Govornici

Prije skoro deset godina Dejtonski sporazum je svojim anexom 4 kreirao zaista ekstravagantnu drzavnu strukturu u BiH, Takvo neobicno drzavno uredenje, koje je inaugurisao Dejtonski ustav, imalo je, pored ostalog, citav niz negativnih efekata na sector obrazovanja. Jedan entitet, Republika Srpska, je uspostavljena kao centralizovana drzavica koja je svojom voljom I u sektoru obrazovanja razvila mnogo intenzivniju saradnju sa susjednom drzavom, Srbijom, nego sa ostatkom svoje drzave. Drugi entitet Federacije BiH je fragmentiran u 10 drzavica-kantona od kojih svaka ima gotovo neogranicenu vlast u sektoru obrazovanja. Pored ovoga, postoji I treci komadic Bosne I Hercegovine-District Brcko, koji ima svoju sopstvenu obrazovnu politiku. Drzavi BiH tako nisu ostavljene nikakve bitne nadleznosti u sektoru obrazovanja. Takva rascjepkanost I neuredenost obrazovnog sektora prouzvela je mnoge negativne efekte cije stvarne dimenzije jos uvijek nismo u stanju da sagledamo. Naime, to sto se desava u sektoru obrazovanja u BiH je aktivnost cije ce posljedice osjecati u mnogim narednim godinama. Jedna od najtezih posljedica pogresno organizovanog sektora obrazovanja je aparthejd u nasim skolama ciji je cuveni proizvod nesto sto se zove "dvije skole pod jednim krovom" -ima ih vise od 50. Zahvaljujuci, naime ovakvom obrazovnom sistemu, mi uveliko odgajamo generacije za buducnost koje nemaju nista zajednicko-obrazuju se na tri navodno razlicita jezika u okviru tri razlicita obrazovna sistema, uce razlicite istorije kroz njihove zemlje I sto je najgore nemaju nikakav kontakt.Kakvu buducnost ovoj zemlji mogu da kreiraju te generacije kada jednog dana dodu na kormilo ove drzave?

Nije bolja situacija ni u mnogim srednjim skolama. Dovoljno je posjetiti gimnaziju u Mostaru ili gimnaziju u Travniku. Vise puta smo bili svjedoci fizickog obracuna srednjoskolaca razne nacionalnosti u Brckom ili Vakufu.

A sta je sa visokim obrazovanjem?

Visoko obrazovanje, je svuda u svijetu praceno intenzivnim procesom saradnje I ujednacavanja, mobilnost nastavnika I studenata, sto vodi njenoj internacionalizaciji. Kod nas je, medutim, I visoko obrazovanje podijeljeno po nacionalnim atarima, svedeno na lokalnu mjeru, beskrajno osiromaseno I zbog toga jos uvijek daleko od tzv. "Evropskog prostora visokog obrazovanja".

Pokusaj da uvedemo tzv. Okvirni zakon o visokiom obrazovanju sasvim je neslavno zavrsio. Taj zakon, koji bi toliko koliko ujednacio kriterijume o visokom obrazovanju I uveo u njega tikela, I norme I pravila iz Bolonja procesa, vec soro dvije godine je mrtvo slovo na papiru sa sasvim neizvjesnim izgledima sto ce se s njim desavati u buducnosti.

Naime, kakvog smisla ima to sro je neki od nasih ministara potpisao Bolonja Deklaraciju I Lisabonsku Konvenciju garantujuci na taj nacin da e Bosna I Hercegovina intenzivno prihvacati norme Bolonja procesa I da ce intenzivno raditi u pravcu procesa priznavanja evropskih diploma, kad za sve to sto je potpisano nisu izgradene institucije na nivou drzave koje ce obezbijediti primjenu. U cudnoj drzavnoj strukturi, koju je stvorio dejtonski ustav nema ministarstava za obrazovanje na drzavnom nivou sa adekvatnim ingerencijama.

Zivimo u svietu u kojem visoko obrazovanje sve vise postaje "javno dobro" I u kojem sve veci procenat mlade generacije pohada univerzitete. Taj procent u Evropi je 52% u Japanu 49% u Japanu u Kanadi 59%, a u SAD cak 81%. Bez obzira na veliki broj univerziteta koda ns manje je 15% mlade generacije se skojuje na ovom stupnju obrazovanja. Zato se kod nas I u sektoru visokog obrazovanja jos mnogo toga mora uraditi.

Zato, radi svijetlije buducnosti ove zemlje, radi mira ovim prostorima, obrazovanje treba postaviti na mjesto koje mu pripada-treba mu dati prioritet nad ostalim aktivnostima u zemlji. Dobro je imati zemlju u kojoj pravosude funkcionise u kojoj su granice pod kontrolom, kojoj postoji dobro uvjezbana zajednicka vojska i policija, ali sta to sve vrijedi ako gradani te zemlje, nove mlade generacije, nikada nece nauciti dovoljno ispravnih cinjenica o svojoj zemlji, nece nauciti da vole svoju zemlju zbog njenih ljepota i njene istorije niti ce, sto je vaznije, nauciti da zive zajedno. Zato je pred generacijom vladalaca u ovoj zemlji, pred clanovima parlamenta koji izglasava zakone, pred ministrima koji pripremaju i predlazu zakone, ogromna istorijska odgovornost da ovoj zemlji obezbijede mir i obezbijede buducnost